اصول هیات داری و آسیب شناسی هیات های مذهبی (۲) : اصول مدیریتی و اجرایی هیات

مقدمه

در شماره‌ی گذشته‌ این سلسله یاداشت تلاش ما این بود که با وجود تجربیات و اصول عملیِ مورد نیاز در مدیریت هیئت‌های مذهبی ارکان و ساختار هیات های مذهبی را در ۵ مطلب بیان کنیم. یکی از مسائل مهم دیگری که در هیئت‌های مذهبی مورد نظر است مسئله‌ی اصول مدیریتی و اجرایی هیات‌های مذهبی است که در این شماره به آن خواهیم پرداخت.

یک) نقش مدیر اجرایی در هیات

نقش مدیر و مبانی فکری او در شکل گیری و آینده هیات بسیار مهم است. چه بسا هیاتی که به جهت حضور شخصی احساسی یا بد سلیقه یا بی اطلاع از روح دین، باعث انحراف افراد زیادی شده است.

دو) ویژگی ها و شاخصه های اصلی مدیریت

مدیر هیات باید فردی متاهل (تا انجا که امکان دارد مدیر هیات از افراد مجرد انتخاب نشود)، عاقل، باتقوا، مخلص، آشنا به احکام اسلام، ایثارگر و فداکار، انقلابی، دور اندیش و صبور و صبور و صبور، خوش سابقه، مردمی * و مومن و خصوصا بلند نظر باشد و از همه مهم تر ارادت ویژه به اهل بیت علیهم السلام داشته باشد و اگر هر چه بیشتر از صفاتی که ذکر شد را دارا باشد بر عملکرد و قوت و صحت مدیریتی او افزوده خواهد شد.

• مدیر باید در میان مردم محبوبیت داشته باشد و اینطور نباشد که فقط افراد مجموعه ی خودش او را قبول کنند. اگر مدیر در میان مردم این جایگاه را نداشته باشد رشد مجموعه با مشکل مواجه خواهد شد.

• در بعضی از شهرها شنیده شد که مدیر یک مجموعه ی فرهنگی، معروف است به داشتن شخصیتی بسته و خودخواه؛ لذا با وجود تمام تلاش ها و دوندگی هایش، محبوبیت عمومی را از دست داده بود.
• بعضی از مدیران مجموعه های فرهنگی به قدری در مدیریت بسته و دیکتاتوری عمل می کنند که نشست و برخاست با آنان انسان را منکدر می کند.

مهم این است که هیات ها بتوانند در همه ایام سال با برنامه های منطقی و دقیق، جوانان و بلکه همه ی اقشار را به هیات و سپس به سوی معارف ناب دینی سوق دهند.

سه) شخصیت حقیقی مدیر

در مدیریت یک هیات آنچه مهم تر است جایگاه حقیقی مدیر است نه جایگاه حقوقی او؛ یعنی مدیر هیات باید بدون در نظر گرفتن جایگاهش شخصیتی واقعی داشته باشد. مهربانی، متانت، نجابت، پرکاری و صلابت مدیر در پیشرفت یک هیات بسیار موثر است.

چهار) عهده دار بودن نقش اصلی در انتخاب خادمان

مدیر هیات نقش کلیدی در انتخاب اعضای اصلی، اجرایی و به خصوص خادمان هیات دارد. باید خادمان هیات افرادی عاقل، خوش برخورد و خوش فهم، مودب ترین اشخاص و متواضع ترین ها، جا افتاده و معتقد به آیین های سنتی باشند.

توجه: خادمان هیات های مذهبی در گرایش و علاقه مندی مردم به اهل بیت علیهم السلام بسیار نقش دارند و نوع برخوردشان به خصوص ادب و تواضعشان در مقابل مهمانان و عزاداران (هرکه میخواهند باشند؛ غنی و فقیر؛ رئیس و مرئوس؛ کارمند و مدیر؛ عالم و غیر عالم و …) بسیار روی دیگر اعضا موثر است و دیگر اعضا نیز با دیدن اعمال و برخورد آنان احترام به دیگران را یاد میگیرند. ناتوانی خادمان هیات در برخورد صحیح و خدای ناکرده کلمات نسنجیده آنان میتواند آسیب جدی به هیات وارد کند. برای مثال: اگر خادمان اصلی وخوشامد گویان یک هیات با افراد و مهمانان به صورت گزینشی برخورد کنند و غریبه ها را غریبه ببینند نه محب و دوست دار اهل بیت ع و نگاه و عینکشان خط کشی شده و محدود باشد، از علما، روحانیون، سادات، مداحان، فقرا، پیر مردها و جوانان و نوجوانان تازه وارد ، آن طور که شایسته است استقبال نکنند، نشان از این دارد که نگاهشان به محبین و مهمانان هیات نگاه دینی خالص نیست و نگاه کوتاه و ضعیف تشکیلاتی و تعصبات هیاتی است که مانع رشد خود و دیگران خواهد بود.

یک خادم یا مدیر هیات باید نهایت ادب را به تمام وارد شوندگان به جلسات اهل بیت ع داشته باشد و در عین حال بین پیش کسوت و تازه وارد؛ عالم و غیر عالم؛ مداح و غیر مداح هم اگر فرقی قائل میشود و مثلا برای پیر مردها علاوه بر احترامی که برای همه قائل است احترام بشتری قائل می شود نشان از شناخت و معرفت دینی او دارد و برگرفته از دستور اسلام است که برخی از افراد احترام بیشتری دارند چون دین و مذهب ما برای علما، سادات، ذاکران و شاعران اهل بیت ع ، پیرمردها، فرزندان شهدا و پدر و مادر و خانواده شهدا، جانبازان و ایثارگران، بچه های یتیم و … ارزش ویژه قائل شده است او هم با نگاه توحیدی و معرفتی خویش این کارها را انجام میدهد.

اگر در هیاتی مداح مهمان و جدیدی وارد شد خادمان باید او را احترام خاص کنند و خبر حضور او را به مداح هیات بدهند و مداح دائمی هیات نیز باید از او استقبال کند و او را برای مداحی دعوت کند؛ همین طور اگر یک عالم و روحانی سر زده وارد هیات شد باید خادمان هیات او را به جایگاه مناسبی راهنمایی کنند و سخنرانان محترم برای سخنرانی به او تعارف بزنند و پذیرایی کنند (هم اکنون در برخی شهرهای کشور رسم چنین است که اگر یک روحانی وارد مسجد یا حسینیه ای میشود سخنران آن جلسه مجلس را برای او خالی میکند و با احترام او را در جایگاه خود مینشاند و اگر می فهمند که یکی از علما وارد شهرشان شده او را به صورت خاص برای شرکت در جلساتشان دعوت می کنند و خود به استقبال او میروند) اگر پیرمردها وارد شدند برایشان صندلی بیاورند و احترام کنند؛ چایی بیاورند، دستش را بگیرند و در جایگاه مناسب جای دهند. اگر شخصی خادم به انقلاب و نظام وارد شد او را افتخار جمع بدانند و احترام کنند. مراقب کوچک تر ها باشند و بعد از هیات اگر وسیله برای رفتن به منزل ندارند از اعضایی که وسیله نقلیه دارند بخواهند که پیرمردها، مداحان، کوچک ترها، روحانیان، سادات و اگر در توانشان بود همه را برسانند.

چه اشکالی دارد که انسان هم هیات را اداره کند و هم آداب شرع را مراعات کند. حضرت امیر مومنان علی علیه السلام فرمودند: دین یعنی عمل و مردم هم بیشترین گرایششان به دین از عمل است.

پنج) پیگیری و نظارت

مدیر هیات به عنوان یک بزرگ تر و کسی که خوب می تواند قضایای هیات را تحت نظر داشته باشد؛ باید علاوه بر داشتن کسانی به عنوان ناظر، خود نیز پیگیر امور و نیازهای هیات باشد و از اوضاع دقیقا مطلع باشد. مثلا سایت را به عنوان مرکز اطلاع رسانی بررسی کند که آیا به روز میشود یا خیر؛ تدارکات و نیازهایش؛ برخورد خادمان هیات با مهمانان و عزاداران؛ ایاب و ذهاب مهمانان، مداحان و سخنرانها؛ دخل و خرج ها و نشریات؛ باید توسط مدیر هیات مورد توجه باشد تا نقصی در آن ایجاد نشود. اگر یکی از اعضا مشکلی دارد مطلع باشد؛ اگر کسی از اقوام نزدیک اعضا از دنیا می رود، به سرعت سایر دوستان هیاتی را با خبر کند تا در مراسم تشییع شرکت کنند و با دوستشان هم دردی داشته باشند.