آثار مادی و معنوی روزه
دسترسی سریع:
روزه یکی از مهمترین عباداتیست که هدف از آن انجام و امتثالِ امر مولی و جلب رضایت اوست؛ اما علاوه بر رسیدن به این هدف، روزه، دارای آثار فراوانی اعم از معنوی و مادی می‌باشد، از تقرب به خداوند متعال گرفته تا ایجاد آرامش، همدلی و نظم اجتماعی که همگی در سایه روزه داری محقق می‌شوند. از طرفِ دیگر آثار پزشکی و علمی مختلفی برای این مسئله وجود دارد که نشان دهنده تاثیر به سزای روزه داری در جسم و جان انسان است.
در این مقاله قصد داریم به آثار روزه یعنی آثار مادی و معنوی آن، بپردازیم لذا از شما مخاطبان پرتال جامعه الاحکام دعوت به عمل می‌آید که ما را با این مقاله همراهی کنید، و با نظرات سازندۀ خود در ارائۀ هرچه بهتر مطالب، یاری رسان ما باشید.
آثار روزه (معنوی)
تقرب به خدا
در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده،که پیامبر اکرم صلی اللّٰه علیه و آله به اسامه توصیه کردند: یَا أُسَامَهُ عَلَیْکَ بِالصَّوْمِ فَإِنَّهُ قُرْبَهٌ إِلَى اللَّهِ، ای اسامه بر تو باد روزه گرفتن، همانا روزه سبب نزدیکی به خداست.
انسان برای اینکه به مولی خود نزدیک بشود تلاش می‌کند رضایت او را جلب کند و این رضایت، از راه انجام فرامین او تحقق می‌یابد. و کدام مولی بالاتر از خداوند متعال است که انسان بخواهد به او نزدیک و نزدیک‌تر بشود.
افزایش تقوا
در پایانِ آیۀ وجوبِ روزه آمده: لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ؛ شرط با تقوا بودن، انجام دستورات الهی می‌باشد. و روزه هم یکی از دستورات خداوند است، بنابراین انسان برای رسیدن به تقوا باید روزه بگیرد.
برای مطالعه پیرامون آثار معنوی روزه داری از شما دعوت می‌کنیم که مقاله زیر را مطالعه کنید.
- تقوا چیست و چه ارتباطی با احکام شرعی دارد؟
عکس
زمینۀ رسیدن به اسرار عالم
در حدیث قدسی خداوند متعال به حضرت موسیعلیه السلام می‌فرماید: یا موسی، سِتَّهُ أشیاءَ فی سِتَّهِ مَواضِعَ، وَالنّاسُ یَطلُبونها فی سِتَّهِ أشیاءَ فَلَم یَجِدوهُ أبَداً… إنّی وَضَعتُ العِلمَ فِی الجوعِ، وَالنّاسُ یَطلُبونَهُ فِی الشِّبَعِ… . ای موسی، شش چیز در شش جا قرار دارد و مردم در جای دیگر،آنها را طلب می‌کنند و هرگز به آنها نمی‌رسند…علم را در گرسنگی قرار دادم و مردم علم را در سیری طلب می‌کنند… .
همان‌گونه که روایت می‌گوید خداوند علم را در گرسنگی قرار داده است. روزه که نوعی تحمل گرسنگی است زمینۀ دریافت علم و رسیدن به اسرار عالم را فراهم می‌کند و در مقابلِ گرسنگی، پرخوری سبب خواب‌آلودگی، کسالت، افزایش سوخت و ساز بدن و در نتیجه کوتاهی عمر انسان می‌شود.
عکس نوشت در مورد مرحوم نخودکی اصفهانی که با روزه در سه ماه رجب، شعبان و رمضان به مقامات رسید.
مقدمۀ آزادی انسان
در آخرین جمعه ماه شعبان رسول خدا صلی اللّٰه علیه و آله خطبۀ زیبایی را در مورد ماه مبارک رمضان بیان فرمودند که فرازی از آن خطبه به این شرح است: …أَیُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَهٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ… اى مردم! جانهایتان در گرو اعمالتان است، با استغفار آنها را آزاد کنید… .
انسان به وسیلۀ روزه از بند نفس و شهوت آزاد می‌شود، چون روزه عبادت و بندگی است و بندگی خدا کردن برخلاف خواسته‌های نفس اماره و شهوات است، یا مثلا انسان در طول روز میل به خوراکی پیدا می‌کند ولی چون روزه است از خوردن امتناع می‌کند، همین مسئلۀ به ظاهر ساده، تمرینی است برای کنترل امیال نفسانی؛ در نتیجه روزه سببت رهایی انسان از اسارت در شهوت می‌شود.
برطرف شدن مشکلات
در روایتی از امام صادقعلیه السلام آمده که حضرت در مورد آیۀ وَ اِسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ اَلصَّلاٰهِ… فرمودند:وقتی شخصی دچار گرفتاری شدیدی شد، روزه بگیرد.
رفع تمام مشکلات و گرفتاری‌ها در دست خدای مهربان است و هدف از روزه جلب رضایت خداوند است. در نتیجه انسان با روزه گرفتن راهی برای جلب نظر الهی پیدا می‌کند که سبب آسان شدن و از بین رفتن مشکلات می‌شود.
مورد دعای ملائکه قرار گرفتن
در روایتی از رسول گرامی اسلام حضرت محمدصلی اللّٰه علیه و آله وسلم آمده که حضرت فرمودند: خداوند عده‌ای از ملائکه را مأمور کردند تا برای روزه داران دعا کنند. و جبرئیل به من (پیامبر) از خدای متعال خبر داد که فرمود: هرگز فرشتگانم را امر به دعا نکردم مگر آنکه دعای آنان را مستجاب نمودم.
خشبویی دهان روزه دار
امام صادق علیه السلام فرمودند: که خدای متعال به حضرت موسی علیه السلام وحی فرستاد، که چرا با من مناجات نمی‌کنی، عرض کرد: خدایا روزه دارم و در حال روزه،دهان خیلی معطر نیست. خداوند فرمود: ای موسی! بوی دهان روزه‌دار پیش من از مشک خشبوتر است.
دست‌یابی به آرامش
بسیاری از انسان‌ها برای رسیدن به آرامش، احساس نیاز به معنویت پیدا می‌کنند؛ امری که امروزه در جوامع غربی کمتر به چشم می‌خورد. به همین خاطر، مکاتب نوظهوری پیدا می‌شوند تا به این دسته از نیازها پاسخ بدهند، مکاتبی که به خاطر دسترسی نداشتن به وحی، نه تنها به ارضای این نیازها کمکی نکردند بلکه انسان‌ها را بیش از پیش از مسیر درست زندگی کردن، دور کرده‌اند؛ اما اسلام چون دستوراتش، برگرفته از آیات الهی و روایات أئمّه علیهم السلام است راه درست رسیدن به این آرامش را به ما نشان داده است و آن چیزی نیست جز عمل کردن به احکام الهی، که روزه یکی از آن احکام می‌باشد.
آثار روزه (مادی)
خداوند متعال آفریننده این جهان است به همین دلیل او بیشتر از دیگران نسبت به مخلوقاتش شناخت دارد و قوانینی که وضع می‌کند بیشتر از دیگران با طبیعتِ آفریدگانش همخوانی دارد و روزه هم از همین دستورات است که سبب آرامش و آسایش در زندگی و جامعه ما می‌شود. ما این دسته از آثار روزه را تحت عنوان آثار مادی روزه بررسی کرده ایم. از شما مخاطبان عزیز دعوت به عمل می‌آید که با ادامۀ این مقاله ما را همیاری کنید.
عکس
جسمی
روزه فواید فراوانی در سلامت جسمی افراد، چه در پیشگیری و چه در درمان بیماری دارد. روزه برای درمان بیماری‌هایی مثل کم‌خونی، ضعف روده‌ها، سل و مرض قند، بیماری‌های چشم، بیماری‌های کبد و کلیه و… مفید است؛ و اینگونه نیست که روزه فقط برای بیماری خاصی باشد، بلکه یک دوره کامل، بدن را پاکسازی می‌کند. فایده‌های روزه داری به قدری است که امروزه در بیمارستان‌هایی در سوییس، آلمان، انگلستان و آمریکا از روزه به عنوان یک روش درمانی استفاده می‌کنند.
دکتر اُتو بوخنگر تحقیقات جامعی را پیرامون اثر روزه‌داری انجام داده است که حتی کلنیک او در آلمان با روش روزه درمانی به درمان بیماریها می‌پردازد. در این کلینیک بیش از پنجاه هزار بیمار،در مدت پنجاه سال با روش روزه درمانی، درمان شده‌اند. وی در کنفرانسی گفته است: «اکثر بیمارىهاى حاد و مزمن را مىتوان به وسیله روزه بهبودبخشید، یا از شدت آنها کاست.» وى مىگوید: «به هنگام روزه، بدن بیمار پستترینمواد را از سراسر بدن جمعآورى کرده و مىسوزاند، نیروهاى نوسازى بدن انسان بههنگام روزه فعال مىشوند و تصفیه و ترمیم بافتها را شروع مىکنند…» متن این کنفرانس بهصورت کتاب و به شش زبان از طرف کلینیک این دکتر انتشار یافت و به زبان فارسی نیز با عنوان نقش روزه در درمان بیماریها، ترجمه شده است.
روانی
در علم پزشکی، دانشمندان مطرح کرده‌اند که با روزه داری، پس از مدتی بدن انسان شروع به آزاد کردن مقادیری کاتکول آمین، آدرنالین، نوراپی نفرین و دوپامین می‌کند که این هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی برای کارهای سخت و افزایش‌دهنده‌ی خُلق مفید است.
از جمله آثار روزه، درمان افسردگی می‌باشد. لذا برخی از موادی که در داروهای افسردگی می‌باشد، به صورت طبیعی با روزه در بدن تولید می‌شوند. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که نمرات افسردگی و اضطراب در هشتاد درصد بیماران، چند روز بعد از روزه گرفتن کاهش یافته است.
از دیگر آثار روانی روزه داری، درمان کم‌خوابی، افزایش شناخت و حافظه، صبر و تحمل،بروزِ از خود گذشتگی، افزایش خود تنظیمی و خود کنترلی (که ثمره‌اش افزایش نظم و انضباط است) و افزایش احساس تعلق به گروه و یا جامعه است (که سبب افزایش همدلی و نوع‌دوستی و احساس قدردانی است).
اجتماعی
در ایام ماه مبارک رمضان که در آن ماه، روزه واجب شده است براساس آمار دستگاه قضا، جرم و جنایت کاهش چشمگیری پیدا می‌کند و هرساله در ایام ماه مبارک این کاهش به گونۀ محسوس است و نشان‌دهندۀ نقش روزه در کاهش جرم و جنایت است؛ با توجه به آمار، در ماه مبارک رمضان به مقدار ۳۰٪ جرم و جنایت کاهش می‌یابد؛ چون روزه‌داری سبب کنترل شهوات و افزایش صبر و تحمل می‌شود و همچنین زمینۀ فعالیت گناه آلود در سطح جامعه کمتر می‌شود، در نتیجه افراد سودجو فرصت کمتری برای تخلف پیدا می‌کنند. این آمار نشان می‌دهد که احکام الهی مهمترین نقش را در امنیت و آسایش اجتماعی ایفا می‌کنند و اگر ما تلاش کنیم که یک جامعه، با محوریت احکام الهی تشکیل دهیم، می‌توانیم از آسیب‌های اجتماعی بسیار زیادی پیشگیری کنیم.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب مفصلی که در این مقاله خدمت شما مخاطبان گرامی ارائه گردید، مشخص شد که روزه، دارای آثار فراوانی است. از حیث معنوی سبب تقرب به خداوند، افزایش تقوا، زمینۀ دست‌یابی به اسرار عالم، رهایی از مشکلات، آزادی از بند شهوات، آرامش درونی انسان و … و از حیث مادی نیز سبب سلامت جسم، روان و امنیت اجتماعی می‌شود. و در پایان هم بیان این نکته ضروری است که یک جامعۀ احکامی نقش بسیار زیادی در جلوگیری از ناهنجاری‌های اجتماعی ایفا می‌کند و مشاهده کردید چگونه روزه که یکی از این احکام است باعث افزایش امنیت اجتماعی می‌شود.
منابع:
مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج۷، ص۴۹۹
المواعظ العددیه، ج۲، ص۳۱۴
عیون أخبار الرضا ، ج ۱، ص ۲۹۵
الکافی، ج۴، ص۶۳
روضه المتقین، ج۳، ص۲۲۸ و ۲۲۹
Otto buchinger
http://noo.rs/7R63W
www.buchinger.de/en
https://b2n.ir/b64410
https://b2n.ir/p48014
https://b2n.ir/j77911